13. Festiwal Kamera Akcja – 1. dzień i znów RAZEM!
Tupot przebiegających widzów, salwy śmiechu przed seansem i powiew orzeźwiającego, październikowego powietrza. Znów jesteśmy RAZEM: na festiwalu, w Szkole Filmowej i w kinie.
Przed otwarciem: jak właściwie zrozumieć otwarcie?
Przed uroczystą galą otwarcia, 13. edycję Festiwalu Kamera Akcja rozpoczęły warsztaty realizowane w ramach inicjatywy Akcja Edukacja. Wytwórnia znaczeń. Warsztaty analizy filmu prowadzone przez Filmoznawczynię Dianę Dąbrowską (laureatkę nagrody PISF, prowadzącą Accademię Filmu Włoskiego). Podczas spotkania w Kinie Szkoły Filmowej, Filmoznawczyni razem z uczestnikami przyglądała się filmowym otwarciom, pierwszym sekwencjom, która mogą być kluczowymi fragmentami do odczytania całego utworu.
„Nadmiar, wysublimowanie, ekstrema – są różne sposoby na wciągnięcie widza w filmową grę” – Diana Dąbrowska podkreślała szeroki wachlarz taktyk rozpoczęcia filmowego śnienia. „Czołówki filmowe, sekwencje otwierające są kluczowym elementem kontaktu z widzem, który na początku nie ma jeszcze pełnej wiedzy. To w tym momencie twórcy walczą o zatrzymanie widza” – kontynuowała Filmoznawczyni.
Właściwe zrozumienie pierwszej sceny pozwala w pełni przeżyć cały film. Warsztaty analizy były nie tylko merytoryczną prelekcją, ale praktycznym ćwiczeniem i przede wszystkim wspólnym przeżywaniem kina. Już od pierwszego wydarzenia udało się dumnie zrealizować hasło RAZEM filmowi.
Diana Dąbrowska, specjalistka od kina włoskiego, przygotowała dla uczestników fragmenty otwierające dwa klasyki z półwyspu apenińskiego – 8½ Federica Felliniego oraz GOMORRY Mattea Garronego. Szczególnie seans tego pierwszego na dużym ekranie był wyjątkowym filmowym przeżyciem.
8½ to jeden z najważniejszych filmów w historii kina. Regularnie wybierane przez „Sight and Sound”, „Cahiers du Cinema” oraz inne prestiżowe czasopisma do zbioru arcydzieł, obraz Felliniego to oniryczna, pełna ukrytych znaczeń opowieść o kryzysie twórczym. Diana Dąbrowska oraz grupa warsztatowa wspólnie doszła do wniosku, że nazwanie otwierającej sceny 8½ esencją kina, wcale nie będzie sporym nadużyciem. Fellini w pierwszej scenie popisuje się odwagą oraz imponującą wyobraźnią. Incipit filmu przedstawia egzystencjalny zator, a pierwsze dźwięki wybijają ze spokoju oraz mobilizują do ostrożności. Podczas warsztatów uczestnicy wymieniali się własnymi interpretacjami tej jednej z najbardziej kultowych scen w historii kinematografii.
GOMORRA, młodsza od arcydzieła włoskiego kina autorskiego o 45 lat, zaczyna się od audiowizualnego wstrząsu. Grupa warsztatowa zwracała uwagę na kontrapunkt między wytworzonym spokojem i estetyką świata, a brutalnością oraz wątpliwą moralnością głównych bohaterów. „To trochę tak jak u Scorsesego, nawet włoscy gangsterzy potrzebują spokoju w życiu”. Nie zabrakło też poszukiwania nawiązań do kina Francisa Forda Coppoli czy Krzysztofa Kieślowskiego. Pierwsze ujęcie GOMORRY, gdy widz nie zna jeszcze całego filmu, może przypominać statek kosmiczny. „To trochę jak w Star Treku” – żartowali uczestnicy.
Wytwórnia znaczeń. Warsztaty analizy okazały się nie tylko przypomnieniem narzędzi filmoznawcy, ale wspólnym przeżyciem i interpretacją najciekawszych przedstawicieli włoskiego kina. Jeszcze przed właściwym otwarciem festiwalu, mogliśmy RAZEM nauczyć się, jak właściwie zrozumieć początek filmu. Z pewnością podczas całego festiwalu, uczestnicy będą teraz zwracać szczególną uwagę na incipit.
[tekst: Filip Grzędowski]
Festiwal oficjalnie rozpoczęty!
Trzynasta edycja łódzkiego święta kina stała się faktem! Po raz kolejny sala kinowa łódzkiej Szkoły Filmowej zapełniła się kinomanami i kinomankami, którzy chcą RAZEM obcować z kinem. W programie nie brakuje zwycięzców festiwali w Cannes, Berlinie czy Wenecji, a także klasyków czy najnowszego kina polskiego.
„Festiwal Kamera Akcja to nie tylko filmy, ale także spotkania z ludźmi. To goście, eksperci, krytycy i kinomani. To społeczność, która żyje kinem.” – tymi słowami Malwina Czajka i Przemek Glajzner, dyrektorzy FKA przywitali publiczność. Liczne panele dyskusyjne oraz rozmowy między seansami przypomną, że kultura filmowa składa się przede wszystkim z osób, z którymi warto rozmawiać. „To obecnie jedyny festiwal filmów fabularnych w Łodzi, mieście filmu Unesco” – dodała prowadząca, Agata Gwizdała.
W uroczystym otwarciu uczestniczyli także Rektor Szkoły Filmowej w Łodzi dr hab. Milenia Fiedler oraz Dyrektor Instytutu Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego, dr hab., prof. UŁ Piotr Sitarski. Przypomniano, że to właśnie na łódzkim filmoznawstwie ponad 13 lat temu narodził się pomysł na Festiwal Krytyków Sztuki Filmowej.
Otwarcie zainaugurował pokaz SILENT TWINS w reżyserii Agnieszki Smoczyńskiej, która po seansie, w towarzystwie Ewy Puszczyńskiej – producentki, odpowiedziała na pytania widowni. Nagrodzony Złotymi Lwami na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni film to anglojęzyczna, oparta na prawdziwej historii opowieść o wyjątkowych siostrach.
SILENT TWINS to bogate formalnie, czułe narracyjnie kino, w którym na pierwszym planie stoją bohaterki i ich artystyczna wyobraźnia. To odważna próba rekonstrukcji konwencji kina biograficznego, która wyrywa się z klisz i banałów.
„Animacje, piosenki, wizualne opowiadanie Agnieszki Smoczyńskiej – to różne elementy gatunkowe, która wspólnie tworzą jeden piękny naszyjnik” – opowiadała Ewa Puszczyńska. Gościnie mówiły o niełatwym procesie przygotowawczym, pracy w czasie pandemii oraz nawiązywaniu kontaktów z gwiazdami pokroju Letiti Wright.
Reżyserka zdradziła, w jaki sposób rozpoczęła się jej przygoda z historią „cichych bliźniaczek”: „Andrea Seigel, autorka scenariusza, po obejrzeniu mojego poprzedniego filmu, CÓREK DANCINGU, napisała do mnie na Messengerze, że ma scenariusz dla mnie. Opowiedziała mi szybko, że to film o bliźniaczkach, które się nie odzywają i podpaliły lokal. Byłam zszokowana, że w taki sposób udało nam się nawiązać kontakt”.
Zachwycona filmem publiczność dopytywała także o wykorzystane animacje, które są adaptacją twórczości fikcjonalnej June i Jennifer Gibbonsów, pierwowzorów postaci. „Animacje wykorzystane w filmie powstały w Polsce, w Katowicach. Są autorstwa Basi Rupik, która skończyła Szkołę Filmową w Łodzi w tym roku. Udało jej się znakomicie oddać czułość do bohaterów. Niezwykle zaimponowała mi swoją pracą” – podkreśliła Smoczyńska.
[tekst: Filip Grzędowski]
Jak nakręcić sen?
Na rok 2022 przypada 15-lecie istnienia Łódzkiego Funduszu Filmowego, który rokrocznie przyczynia się do rozwoju rodzimej kinematografii oraz kształtowania tożsamości filmowej Łodzi. W ramach świętowania jubileuszu, pod szyldem Akcja Edukacja, powstała inicjatywa rozmów z zaproszonymi gośćmi, twórcami filmów dofinansowanych z Łódź Film Commission.
Cykl ten otworzył pokaz ANATOMII w reżyserii Aleksandry Jankowskiej, która obecna była na panelu dyskusyjnym wraz z Łukaszem Dzięciołem, producentem z Opus Film, i Marcinem Adamczakiem, filmoznawcą i szefem firmy dystrybucyjnej Velvet Spoon. W trakcie rozmowy dyskutowano o dystrybucji filmów spoza głównego nurtu w Polsce oraz krajowej mapie festiwalowej.
ANATOMIA to zacierająca granice gatunkowe opowieść o tożsamości, życiowej kontroli i dylematach, która ukazuje wielkomiejską rzeczywistość: zimną, bezdźwięczną i momentami pustą. Film operuje wojerystyczną narracją stale balansując na granicy niedopowiedzenia i ukazywania niewerbalnych emocji, dając przy tym ciche przyzwolenie widzowi na przyglądanie się akcji z boku, z perspektywy niewidzialnego podglądacza.
Publiczność pochwaliła również zdjęcia Małgorzaty Szyłak, utrzymane w określonych przez historię sterylnych, stonowanych barwach. Poza dominującymi klaustrofobicznymi kadrami, sekwencje snu przedstawiono z użyciem kamer termowizyjnych. „Było to jasne, że to jest zapowiedź tego napięcia między widzialnym i niewidzialnym, między obecnością, tym co jest i czego już nie ma” – argumentowała ich użycie reżyserka. Film nazwany został „połączeniem ognia z wodą”, podkreślając zarówno jego nowoczesne podejście do opowiadania historii, jak i pewne trzymanie się tradycji kina lat 60. Historia złożona jest z „cząstek i fragmentów”, osobnych kawałków zawieszonych między przeszłością, teraźniejszością i jakąkolwiek przyszłością. Od zaskakującej i niejednoznacznej sceny początkowej do praktycznie samego końca, do nas należy interpretacja, która z sytuacji przedstawionych na ekranie wydarzyła się naprawdę, a co pozostaje w świecie somnambulicznych wizji i wspomnień głównej bohaterki…
[tekst: Marceli Jasiński]
Wszyscy jesteśmy influencerami, ale potrzebujemy zaangażowania
Pierwszy dzień 13. edycji Festiwalu Kamera Akcja wystartował z mocnym, podwójnym power speechem, organizowanym pod mecenatem Uniwersytetu Łódzkiego. Z jednej strony, wykładowcy uniwersyteccy, teoretycy, ale z drugiej praktycy i fachowcy w swoich dziedzinach – dr Krzysztof Kurosz i dr Kinga Stopczyńska. Podzielili się oni z uczestnikami swoją wiedzą i wskazówkami z zakresu prawa oraz influence marketingu. Była to intensywna i dynamiczna godzina, wykorzystana do ostatniej minuty.
Krzysztof Kurosz mówił o tym, że w świetle prawa, wizerunek osoby to niekoniecznie tylko twarz, ale i charakterystyczny profil czy inne elementy wyglądu. Co więcej, statysta może być sprowadzany do funkcji tła, porównywalnej do krzesła, przeciwnie do aktora pierwszo- i drugoplanowego. Czy zatem zawsze trzeba pytać o zgodę na publikację? Gdzie kończy się „osoba”, a zaczyna „wykonawca”? Na te i inne nurtujące pytania nie zabrakło wyczerpujących odpowiedzi.
W dalszej części spotkania Kinga Stopczyńska przybliżyła zagadnienie influence marketingu. Mówiła o tym, że kluczowe w tej branży są: zaangażowanie, komunikacja oraz prawda, co wspólnie buduje medialną społeczność. Pojawiło się pytanie o zaangażowanie influencerów w problemy społeczne, które może negatywnie wpływać na ich markę. Niektórzy się tego podejmują, inni wolą pozostawić swój content rozrywkowym. Jak powiedziała jedna z uczestniczek: „Chciałabym być głosem, który prosi o edukację w ramach tego, jak budować zaangażowanie i stawiać rzeczy ważne z przodu”. Niech po udziale w power speechach pozostanie z nami myśl, że każdy z nas ma wpływ. „Wszyscy jesteśmy influencerami” – spuentowała prowadząca. Potrzebujemy jedynie zaangażowania i wyznaczonego celu.
[tekst: Marta Kulińska]
13. Festiwal Krytyków Sztuki Filmowej Kamera Akcja odbywa się od 13 do 20 października 2022 r.: stacjonarnie w Łodzi (13–16.10) oraz online na platformie Think Film (17–20.10). Zadanie zrealizowane dzięki dofinansowaniu z budżetu Miasta Łodzi. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej oraz Uniwersytetu Łódzkiego – mecenasa festiwalu.
Spotkania z cyklu Akcja Edukacja są realizowane w ramach programu „Łódź akademicka, Łódź naukowa 2022”. Projekt jest dofinansowany z budżetu miasta Łodzi w ramach regrantingu przeprowadzonego przez Centrum Opus. Organizatorem jest Fundacja FKA. Wstęp na wydarzenia jest bezpłatny.
