Krytyka, która inspiruje. Znamy laureatów konkursu Krytyk Pisze

Jednym z najważniejszych punktów programu Festiwalu Kamera Akcja jest Konkurs Krytyk Pisze – inicjatywa, która od lat wspiera rozwój młodych autorów i autorek piszących o kinie. To przestrzeń dla wszystkich, którzy chcą spróbować swoich sił w tworzeniu tekstów krytycznych, recenzji i esejów filmowych – zarówno dla studentów filmoznawstwa, jak i pasjonatów kina, którzy dopiero stawiają pierwsze kroki w świecie krytyki.

Udział w konkursie to nie tylko możliwość publikacji i konfrontacji swojego stylu z opinią ekspertów, ale często także pierwszy krok w kierunku zawodowej kariery dziennikarskiej lub filmowej. Nadesłane teksty oceniły trzy niezależne składy jurorskie – Jury Krytyków, Jury Twórczyń oraz Jury Miesięcznika „KINO”, które przyznają swoje nagrody i wyróżnienia, zwracając uwagę zarówno na warsztat pisarski, jak i świeżość spojrzenia, odwagę interpretacji i autorską wrażliwość. 

Nagrodę główną Jury Krytyków (Jakub Popielecki, Marta Stańczyk, Joanna Wróżyńska) otrzymała Daria Sienkiewicz za tekst „Film balkonowy – recenzja filmu Balkoniary”. Jury doceniło autorską wrażliwość i styl recenzji, która „staje się gestem solidarności z bohaterkami i twórczyniami”. Uzasadnienie wyboru brzmiało:

Nagrodzony tekst wyróżnia się autorską wrażliwością, temperamentem i stylem, które oddają charakter filmu Noémie Merlant. We wstępnym akapicie czytamy: „W słowniku Merlant być balkoniarą oznacza ucieleśniać siostrzeństwo, a więc solidarność, zrozumienie i troskę” – i dokładnie to dzieje się w samej recenzji. Tekst emanuje zrozumieniem dla kobiet, które bywają uwodzicielskie, ale też niewinnie trzpiotowate, melodramatyczne, impulsywne, a przede wszystkim solidarne. Recenzja sama jest gestem takiej solidarności z bohaterkami, twórczyniami czy po prostu dziewczynami w całym spektrum ich płciowej ekspresji. Jednocześnie jest napisana żywym, brawurowym językiem, który zachowuje lekkość i nie popada w dezynwolturę. Osoba autorska zachowuje pełną kontrolę nad formą, nie zdradza kluczowych elementów fabuły, lecz zostawia intrygujące klucze, recenzując tekst w sposób merytorycznie subtelny oraz niehermetyczny – czytelnik zostaje zaproszony do świata filmu, ale i wrażliwości recenzenta/recenzentki.

Wyróżnienie otrzymała Karolina Zdunek za tekst „Czy pozwolisz mi na słońce? Rumiane Hokkaido, czyli haiku Okuyamy”, chwalony za subtelność i poetycki język. Jury swój wybór uzasadniło tak:

„Sposób, w jaki Okuyama uchwycił sekwencje, sprawia, że lód wydaje się przedłużeniem postaci, zmieniając prostą choreografię w coś niemal poetyckiego” – czytamy w recenzji filmu „My Sunshine” Hiroshiego Okuyamy. Tak jak poetycka jest choreografia łyżwiarska u Okuyamy, tak i ta recenzja zwróciła naszą uwagę subtelnością wyrazu pasującą do filmu japońskiego reżysera. Tekst zawiera wszystkie najważniejsze cechy recenzji, jest koherentny, zwięzły i ciekawie napisany. Zaprasza czytelnika do świata filmu Okuyamy, nie zdradzając jednocześnie wszystkiego. Dodatkowo przemyca okruchy informacji o innych dziełach azjatyckiej kinematografii, za którymi dociekliwy kinoman może z łatwością podążyć dalej.

Nagrodę główną Jury Twórczyń (Marta Gmosińska, Maja Pawlikowska) otrzymała Emilia Barańska za tekst „Inside Joke: W mojej głowie sitcom, tylko nikt nie płaci aktorom” – felieton, który „łączy humor z refleksją i wrażliwością”. Jurorki w uzasadnieniu napisały:

Tekst zachwyca błyskotliwością, autoironią i rzadko spotykaną lekkością w opisywaniu złożonych procesów emocjonalnych. Autor w niezwykle oryginalny sposób łączy humor z wnikliwą refleksją nad ludzką psychiką, tworząc felieton, który jednocześnie bawi i porusza. Styl jest wyrazisty, inteligentny i pełen energii – każde zdanie zdaje się mieć własny rytm i puls. Szczególnie imponuje umiejętność balansowania pomiędzy groteską a czułością, pomiędzy dystansem a szczerością. To tekst, który czyta się jednym tchem, a potem długo się o nim myśli. Wrażliwość i dojrzałość autora, jego językowa swoboda i przenikliwość sprawiają, że felieton ten mógłby spokojnie znaleźć miejsce w najlepszych magazynach kulturalnych.

Wyróżniono Macieja Kędziorę za tekst „K.O. dla kultury (i krytyki)”. Uzasadnienie werdyktu brzmiało:

Tekst imponuje erudycją, przenikliwością i dojrzałym spojrzeniem na kondycję polskiego życia filmowego i krytycznego. Autor z wyczuciem łączy refleksję historyczną z ostrą diagnozą współczesności, zachowując przy tym literacką elegancję i precyzję języka. To głos świadomego obserwatora, który nie boi się stawiać trudnych pytań o odpowiedzialność środowiska twórczego i rolę krytyki w obliczu przemian kulturowych. Felieton czyta się jak apel i manifest zarazem – odważny, mądry i boleśnie aktualny.

Jury miesięcznika „KINO” (Iwona Ciegiełkówna, Jacek Cegiełka, Adriana Prodeus) przyznało swoją nagrodę Magdalenie Stefańskiej za tekst „Żałoba jako trwanie. O filmowym języku straty”, wyróżniony za „dojrzałość, refleksyjność i emocjonalną prawdę”.

Nagradzamy tekst dojrzały i precyzyjny. Nie zajmuje się on powierzchowną ekscytacją, jaką najczęściej dają filmy, lecz sięga do miejsca, gdzie kino dotyka najgłębiej, staje się częścią nas i pozwala zrozumieć, co się z nami dzieje.  Wybrane przez autora do analizy tytuły łączy sprzeciw wobec narracji ozdrowieńczej, niosącej łatwe rozwiązania i fałszywą nadzieję. Trzy dzieła zestawione ze sobą jak pisze autor „pokazują żałobę jako doświadczenie fundamentalnie samotne, (…) odwagę życia z bólem, który nie ma końca.”Refleksja w tym eseju zdaje się być przeżyta na własnej skórze. Piszący wciela w tekst swoje doświadczenie seansu. Czytelnikowi pozwala wejść w ciało autora i za jego pośrednictwem stopić się z opisywanym dziełem. Taki rodzaj pisarstwa o kinie jest niezwykle bezpośredni i zostawia ślad długo po lekturze.

Laureatom Konkursu Krytyk Pisze serdecznie gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów w zawodowej karierze dziennikarskiej i filmowej!

16. Festiwal Kamera Akcja odbędzie się od 23 do 26.10.2025 w Łodzi oraz od 15 do 26.10.2025 online na platformie Think Film. Zadanie realizowane jest dzięki dofinansowaniu z budżetu Miasta Łodzi oraz współfinansowane z budżetu Samorządu Województwa Łódzkiego. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej oraz Uniwersytetu Łódzkiego – mecenasa festiwalu. Głównymi partnerami festiwalu są Monopolis, Szkoła Filmowa w Łodzi i Muzeum Kinematografii. Festiwal Kamera Akcja i Festiwal Mediów Człowiek w Zagrożeniu tworzą sieć współpracy „Łódzki Festiwal Filmowy”. Przegląd kina węgierskiego podczas festiwalu realizowany jest ze środków Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka.