Akcja Edukacja: od scenariusza po montaż

Warsztaty scenariuszowe z Arturem Wyrzykowskim na przykładzie „Titane” Julii Ducournau

Film ten wyraźnie spolaryzował publikę. Przez jednych określany jest jako świeży i nowatorski, przez innych – jako nieciekawa kalka znana z innych produkcji. Artur Wyrzykowski, specjalista od analizy opowieści, już na początku określił „Titane” jako „film znakomity” i stopniowo, klarownie tłumaczył, dlaczego tak uważa. Skupił się na konstrukcji fabuły – w jaki sposób spełnia ona oczekiwania odbiorcy. Dobra historia musi ciekawić, wzbudzać emocje, nieść wartość i być wiarygodna. Prowadzący warsztaty w spektakularny sposób obdarł „Titane” z powierzchownych atrakcji wizualnych, prowokacji i „dezorientujących” elementów. Dzięki temu każdy z uczestników wydobył ukryty sens zawarty w fabule. To opowieść bardzo precyzyjnie zbudowana, ale ubrana w umowne szaty fantazji – na tym polega jej wyjątkowość”. Wyrzykowski zwrócił też uwagę na hybrydowość gatunkową filmu i to, jak przy tym pozostaje on spójny i wiarygodny. 

Oprócz dokładnego wyjaśnienia jak „Titane” angażuje odbiorcę, warsztaty z pewnością przydały się wszystkim tym, którzy są zainteresowani zarówno tworzeniem, jak i analizowaniem filmowych narracji. Schematy scenariuszy niemal zawsze można analizować podobnymi narzędziami i doszukiwać się w nich braków. Doświadczanie projekcji z naciskiem na wyszczególnione przez Artura Wyrzykowskiego elementy pozwala poznać film głębiej i zastanowić się, jak wpływa na widza. W celu zbadania tekstu trzeba zadać wiele pytań, w tym jakie są: cel bohatera, pytanie dramaturgiczne, przeszkody na drodze postaci oraz co sprawia, że się on zmienia? 

Po owocnym w interesujące spostrzeżenia spotkaniu, „Titane” wydaje się historią o prawie do miłości, bliskości, akceptacji i metamorfozie. Schemat scenariusza finalnie przypomina konstrukcję wielu filmów, powierzchownie całkowicie innych. Na tym polega magia dogłębnej analizy scenariuszowej – pomaga zrozumieć, jak działa kino.

[Tekst: Maciej Kujawski]

fot. Irda in Action

Film ogląda się trzewiami

W ramach warsztatów Akcja Edukacja miała miejsce projekcja filmu „Magic Mountains” w reż. Urszuli Antoniak, a zaraz po niej odbyło się montażowe case study z Milenią Fiedler, rektorką Szkoły Filmowej w Łodzi oraz doświadczoną montażystką.

Milenia Fiedler dokonała analizy montażowej filmu oraz podzieliła się z widzami swoimi refleksjami dotyczącymi roli montażu w procesie twórczym oraz odbiorze filmu. „Film ogląda się trzewiami. Refleksja intelektualna przychodzi później. Najważniejsze jest to, co czujemy” – mówiła. Dlatego pracę w montażowni zaczyna od obejrzenia materiału i zanotowania tych momentów, w których pojawiła się u niej naturalna, emocjonalna reakcja. „Montaż to sterowanie uwagą widza i prowokowanie reakcji”, z pozostawieniem przestrzeni na „uruchomienie wyobraźni widza. Widz ma ułożyć sobie świat”.
Gościni opowiedziała również o swojej współpracy z reżyserami. W przypadku „Magic Mountains”, thrillera, w którym dominuje tajemnica „spory z Ulą dotyczyły tego, co naprawdę się wydarzyło. I spór ten pozostawał nierozstrzygnięty”. „Nie wiem jaka jest prawda o moim wczoraj, skąd mam wiedzieć, jaka jest prawda o tym filmie?” – odpowiadała Milenii Fiedler reżyserka.

„Magic Mountains”, podobnie jak 90% współczesnych filmów, powstawał jednocześnie z montażem. Taka praca wspomaga świadome tworzenie scen i postaci oraz ułatwia podejmowanie decyzji na planie. W przypadku omawianego filmu zdecydowano się na włączenie do współpracy jeszcze jednego operatora, którego zadaniem było „poszukiwanie magii gór”, aby przyroda mogła stać się pełnoprawnym bohaterem opowieści.

W procesie twórczym wierność scenariuszowi nie stoi na pierwszym planie. Jak zauważyła Milenia Fiedler, ostateczna wersja filmu jest z nim zazwyczaj zgodna w ok. 40%. Bardziej istotne jest „odnalezienie tego, co najmocniejsze i skomponowanie najlepszej formy wypowiedzi”. 

[Tekst: Wiktoria Grzybowska]

fot. Paweł Mańka

Spotkania z cyklu Akcja Edukacja są realizowane w ramach programu „Łódź akademicka, Łódź naukowa 2021”. Projekt dofinansowany jest z budżetu miasta Łodzi w ramach regrantingu przeprowadzonego przez Centrum Opus. Organizatorem jest Fundacja FKA. Wstęp na wydarzenia jest bezpłatny.

03 / 10 / 2021
Newsletter
Polub nas
Partnerzy